4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου - Οι πιο συχνοί καρκίνοι - Δράσεις του Υπουργείου Υγείας

 Η 4η Φεβρουαρίου έχει θεσπιστεί από τον ΠΟΥ ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου.  Είναι η ετήσια αφορμή για ενημέρωση σχετικά με τον καρκίνο και οργανωμένες δράσεις για την πρόληψη και την θεραπεία του.

Ο καρκίνος είναι ένας γενικός όρος για μια μεγάλη ομάδα ασθενειών που μπορεί να επηρεάσουν οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται είναι κακοήθεις όγκοι και νεοπλάσματα. Ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό του καρκίνου είναι η ταχεία δημιουργία μη φυσιολογικών κυττάρων που αναπτύσσονται πέρα από τα συνηθισμένα όριά τους και τα οποία μπορούν στη συνέχεια να εισβάλουν σε παρακείμενα μέρη του σώματος και να εξαπλωθούν σε άλλα όργανα (μετάσταση).

Όσο νωρίτερα εντοπιστεί ένας καρκίνος, τόσο πιο γρήγορα μπορεί να ξεκινήσει η θεραπεία. Επομένως, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τους πιο συνηθισμένους τύπους καρκίνου και τα προειδοποιητικά σημάδια τους.

Υπάρχουν περισσότεροι από 100 τύποι καρκίνου και μερικοί είναι πιο συνηθισμένοι από άλλους, ανάλογα με πράγματα όπως η ηλικία, το φύλο και την φυλή ενός ατόμου. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του προστάτη επηρεάζει μόνο τους άνδρες και ο καρκίνος του ενδομητρίου μόνο τις Γυναίκες.

Ο καρκίνος αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου μεταξύ των ενηλίκων και εξ αυτού συνιστά μείζον θέμα δημόσιας υγείας. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην αντιμετώπιση της νόσου με τη γενίκευση του προσυμπτωματικού ελέγχου και την ανακάλυψη νέων διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων, όπως οι στοχεύουσες θεραπείες και η ανοσοθεραπεία.

Ως συνέπεια αυτών, στις ανεπτυγμένες χώρες, η επίπτωση της νόσου έχει πλέον σταθεροποιηθεί, ενώ η θνητότητά της μειώνεται προοδευτικά τα τελευταία 20 έτη.

Λάβετε υπόψη ότι πολλοί καρκίνοι δεν έχουν συμπτώματα στα αρχικά τους στάδια. Και αν έχετε συμπτώματα, θα μπορούσαν επίσης να εμφανιστούν μαζί με άλλες παθήσεις, επομένως θα χρειαστείτε εξετάσεις για να μάθετε την αιτία.

Οι πιο συχνοί καρκίνοι και τα συμπτώματά τους

1. Καρκίνος του δέρματος (μη-μελάνωμα)

Ο μη μελανωματικός καρκίνος του δέρματος, ο οποίος περιλαμβάνει το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου.

Τα σημάδια του βασικοκυτταρικού καρκινώματος περιλαμβάνουν:

• Πληγές που δεν επουλώνονται ή επουλώνονται και μετά επανεμφανίζονται
• Ανυψωμένα, φολιδωτά κόκκινα μπαλώματα
• Μικρά, γυαλιστερά, λεία εξογκώματα που είναι ροζ, κόκκινα ή λευκά
• Χλωμές, επίπεδες περιοχές του δέρματος που μοιάζουν με ουλές
• Πληγές ή αυξήσεις που αιμορραγούν, προκαλούν φαγούρα ή έχουν μικρά αιμοφόρα αγγεία στην επιφάνειά τους
• Ροζ αυξήσεις με υπερυψωμένα άκρα ή εσοχές

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί στο κεφάλι, το πρόσωπο, τον λαιμό και τον κορμό.

Τα σημάδια του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος περιλαμβάνουν:

• Φολιδωτά, κόκκινα μπαλώματα με ανώμαλα όρια
• Αυξήσεις που μοιάζουν με κονδυλώματα
• Πληγές που αιμορραγούν εύκολα, δεν επουλώνονται ή σχηματίζουν κρούστα που δεν υποχωρεί
• Αναπτύξεις που προκαλούν φαγούρα, ερεθισμό ή πόνο

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σχηματίζεται συνήθως σε περιοχές του σώματος που έχουν εκτεθεί επανειλημμένα στο ηλιακό φως, όπως το πρόσωπο.

2. Καρκίνος του μαστού

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Ένα νέο εξόγκωμα ή μάζα στο στήθος, την μασχάλη ή γύρω από την κλείδα. Τα περισσότερα εξογκώματα είναι ανώδυνα, αλλά μερικά μπορεί να είναι επώδυνα ή ευαίσθητα. Πολλά εξογκώματα, ωστόσο, δεν είναι καρκίνος του μαστού. Ο μόνος τρόπος να το διαπιστώσετε είναι να ζητήσετε από τον γιατρό σας να το ελέγξει.
• Πρήξιμο στο στήθος
• Ερεθισμός, λακκάκια (που μπορεί να κάνουν το δέρμα σας να μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού), πάχυνση, ερυθρότητα ή λέπτυνση του δέρματος στο στήθος
• Πόνος στο στήθος ή στη θηλή
• Εκκρίσεις θηλής που δεν είναι μητρικό γάλα
• Θηλή που “γυρίζει” προς τα μέσα

Αυτά τα σημάδια δεν σημαίνουν πάντα ότι έχετε καρκίνο του μαστού. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να επισκεφτείτε ΑΜΕΣΑ τον γιατρό σας εάν παρατηρήσετε οποιεσδήποτε αλλαγές στο στήθος σας.

3. Καρκίνος του πνεύμονα

Τα σημάδια του καρκίνου του πνεύμονα περιλαμβάνουν:

• Επίμονος βήχας που δεν υποχωρεί και επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου
• Βήχας με αίμα
• Συριγμός ή δύσπνοια
• Συνεχής πόνος στο στήθος
• Πόνος στα οστά
• Βραχνάδα ή άλλες αλλαγές φωνής
• Τακτικές πνευμονικές λοιμώξεις (όπως πνευμονία ή βρογχίτιδα)
• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Απώλεια όρεξης
• Συχνοί πονοκέφαλοι
• Θρόμβοι αίματος

Ο καρκίνος του πνεύμονα συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα έως ότου είναι προχωρημένος. Αυτό συμβαίνει επειδή οι πνεύμονές σας έχουν λίγες νευρικές απολήξεις, επομένως οι όγκοι μπορούν να αναπτυχθούν εκεί χωρίς να προκαλούν πόνο. Εάν έχετε κάποιο από τα παραπάνω σημάδια, επισκεφθείτε ΑΜΕΣΑ τον γιατρό σας για να κάνετε εξετάσεις για καρκίνο του πνεύμονα και άλλες πιθανές αιτίες, όπως το άσθμα.

4. Καρκίνος του προστάτη

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Προβλήματα ούρησης, όπως δυσκολία στην έναρξη ή συγκράτηση της ούρησης, διαρροή, διακοπτόμενη ροή ούρων ή ξαφνική ανεξέλεγκτη επιθυμία για ούρηση
• Πόνος (που μπορεί να αισθάνεται σαν αίσθημα καύσου) κατά την ούρηση
• Ανάγκη να κατουρήσετε συχνά, ειδικά τη νύχτα
• Δυσκολία να αποκτήσετε ή να διατηρήσετε μια στύση
• Αλλαγές στην εκσπερμάτιση, όπως πόνος κατά τη διάρκεια της εκσπερμάτισης ή μείωση της ποσότητας του υγρού που εκσπερματώνεται
• Αίμα στα ούρα ή στο υγρό εκσπερμάτισης
• Πόνος στο κάτω μέρος της πλάτης, στους μηρούς, στους γοφούς ή στην περιοχή της λεκάνης
• Πίεση ή πόνος στο ορθό

Ο καρκίνος του προστάτη συνήθως δεν προκαλεί πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια. Οι ειδικοί συνιστούν ότι εάν είστε άνδρας άνω των 55 ετών και δεν έχετε κανένα σύμπτωμα, θα πρέπει να μιλήσετε με τους γιατρούς σας για το εάν πρέπει να υποβληθείτε σε εξετάσεις για τη νόσο. Εάν έχετε συμπτώματα, επισκεφθείτε ΑΜΕΣΩΣ τον γιατρό σας. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί επίσης να οφείλονται σε άλλα προβλήματα όπως η προστατίτιδα (φλεγμονή του προστάτη).

5. Καρκίνοι παχέος εντέρου και ορθού

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Αδυναμία και εξάντληση
• Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου σας (όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια) που διαρκούν περισσότερο από μερικές ημέρες
• Πόνος στο στομάχι ή στο έντερο που μπορεί να έρθει και να φύγει αλλά διαρκεί περισσότερο από μερικές ημέρες
• Πίεση στο ορθό ή στην κοιλιά. Αυτό μπορεί να το αισθάνεστε σαν να θέλετε συνεχώς να πάτε για κένωση στην τουαλέτα
• Αίμα στα κόπρανα (μπορεί να φαίνονται σκούρα κόκκινα ή μαύρα)
• Αιμορραγία στο ορθό. Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν έντονο κόκκινο αίμα στο χαρτί τουαλέτας

Οι καρκίνοι του παχέος εντέρου δεν προκαλούν πάντα συμπτώματα μέχρι να είναι προχωρημένοι. Όμως τα σημάδια του καρκίνου του παχέος εντέρου μπορεί επίσης να είναι σημάδια άλλων προβλημάτων, όπως οι αιμορροΐδες ή το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Επισκεφθείτε το γιατρό σας ΑΜΕΣΑ εάν έχετε οποιοδήποτε από αυτά τα προβλήματα.

6. Μελάνωμα

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Ένας σπίλος (ελιά) ή σημάδι στο δέρμα που είναι ασύμμετρο (έχει ανομοιόμορφες άκρες). Οι άκρες μπορεί να φαίνονται κομμένες ή με εγκοπές.
• Ελιά που έχει ποικιλία χρωμάτων (αντί να είναι μια απόχρωση του καφέ ή του μαύρου). Το μελάνωμα μπορεί να είναι καφέ, μαύρο, λευκό, κόκκινο, ροζ ή ακόμα και μπλε.
• Ελιά ή σημάδι που είναι κόκκινο, λευκό ή μπλε
• Ελιά που είναι μεγαλύτερη από την άκρη μιας γόμας μολυβιού
• Ελιά ή σημάδι που αναπτύσσεται γρήγορα ή έχει αλλάξει χρώμα ή σχήμα
• Ελιά ή σημάδι που αιμορραγεί, προκαλεί φαγούρα ή σχηματίζει κρούστα

Επειδή το μελάνωμα προκαλεί ορατές αλλαγές στο δέρμα, οι ειδικοί συνιστούν να εξετάζετε το δέρμα σας από την κορυφή μέχρι τα νύχια μία φορά τον μήνα για να εντοπίσετε τυχόν πιθανά σημάδια καρκίνου του δέρματος και να κάνετε τον γιατρό σας να ελέγχει το δέρμα σας μία φορά τον χρόνο.

7. Καρκίνος της ουροδόχου κύστης

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Αίμα στα ούρα. Αυτό είναι συνήθως το πρώτο σημάδι καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Το αίμα μπορεί να κάνει τα ούρα σας να φαίνονται ροζ, κόκκινα ή πορτοκαλί
• Αλλαγές στην ούρηση, όπως δυσκολία στην ούρηση, αδύναμη ροή ούρων, πόνος κατά την ούρηση ή αδυναμία ούρησης
• Επισκεφθείτε τον γιατρό σας εάν έχετε οποιοδήποτε από αυτά τα προβλήματα. Λάβετε υπόψη ότι μπορεί να έχουν άλλες αιτίες, όπως ουρολοίμωξη, υπερδραστήρια κύστη ή διόγκωση του προστάτη.

8. Μη Hodgkin λέμφωμα

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Διογκωμένοι λεμφαδένες, που μπορεί να αισθάνονται σαν εξογκώματα κάτω από το δέρμα
• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Αίσθημα αδυναμίας ή κούρασης όλη την ώρα
• Ρίγη, πυρετός ή νυχτερινές εφιδρώσεις
• Πρησμένη κοιλιά
• Αίσθημα κορεσμού μετά από λίγο φαγητό
• Δύσπνοια ή βήχας που δεν υποχωρεί
• Πόνος ή πίεση στο στήθος
• Σοβαρή λοίμωξη ή τακτικές λοιμώξεις
• Μώλωπες ή αιμορραγία τακτικά

Το λέμφωμα μη Hodgkin είναι μια από τις πιο κοινές μορφές παιδικού καρκίνου, αλλά επηρεάζει και τους ενήλικες. Μπορεί να είναι σε διαφορετικές περιοχές του σώματος, πράγμα που σημαίνει ότι τα συμπτώματα της νόσου μπορεί να ποικίλλουν. Για παράδειγμα, το λέμφωμα στην κοιλιά μπορεί να προκαλέσει πόνο και πρήξιμο στο έντερο, ενώ το λέμφωμα του δέρματος μπορεί να οδηγήσει ως φαγούρα στο δέρμα. Μερικά από τα σημάδια του λεμφώματος είναι επίσης κοινά σημάδια λοιμώξεων που δεν συνδέονται με τον καρκίνο.

9. Καρκίνος νεφρού

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Αίμα στα ούρα
• Πόνος στην μία πλευρά της πλάτης
• Εξόγκωμα στην μία πλευρά της πλάτης
• Αίσθημα κούρασης όλη την ώρα
• Χαμηλή όρεξη
• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Πυρετός που δεν φεύγει

Αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων, που ο γιατρός σας θα καθορίσει με μια εξέταση αίματος)

10. Λευχαιμία

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Πυρετός, ρίγη ή νυχτερινές εφιδρώσεις
• Αίσθημα εξάντλησης ή αδυναμίας
• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Διογκωμένοι λεμφαδένες
• Διευρυμένο ήπαρ (που μπορεί να το αισθάνεστε σαν μια μάζα κάτω από τα πλευρά και προς τα δεξιά)
• Διευρυμένη σπλήνα (που μπορεί να μοιάζει σαν μάζα κάτω από τα πλευρά και προς τα αριστερά)
• Συχνές ρινορραγίες
• Αιμορραγία ή εύκολο μελάνιασμα
• Μικροσκοπικές κόκκινες κηλίδες στο δέρμα
• Πόνος στα οστά

Η λευχαιμία είναι ένας καρκίνος στους ιστούς του σώματος που σχηματίζουν αίμα. Αυτοί οι ιστοί περιλαμβάνουν τον μυελό των οστών και το λεμφικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των λεμφαδένων. Επειδή η λευχαιμία μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά μέρη του σώματος, τα σημάδια της νόσου μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

11. Καρκίνος του παγκρέατος

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα που μπορεί να “ακτινοβολεί” στην πλάτη
• Κατάθλιψη
• Θρόμβοι αίματος
• Ανάπτυξη διαβήτη
• Αίσθημα εξάντλησης ή αδυναμίας
• Κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών (ίκτερος)

Ο καρκίνος του παγκρέατος συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα έως ότου η ασθένεια είναι προχωρημένη.

12. Καρκίνος του θυρεοειδούς

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Εξόγκωμα ή οίδημα στο μπροστινό μέρος του λαιμού
• Πόνος στο μπροστινό μέρος του λαιμού που μπορεί να “ακτινοβολεί” μέχρι τα αυτιά
• Δυσκολία στην κατάποση ή στην αναπνοή
• Αλλαγές φωνής, όπως η βραχνάδα, που δεν εξαφανίζονται
• Συνεχής βήχας

13. Καρκίνος του ήπατος

Τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια
• Δεν έχετε όρεξη ή αισθάνεστε πολύ χορτάτοι μετά την κατανάλωση μικρής ποσότητας φαγητού
• Ναυτία ή έμετος
• Διευρυμένο ήπαρ
• Διευρυμένη σπλήνα
• Πόνος στο έντερο ή κοντά στη δεξιά ωμοπλάτη
• Πρησμένη κοιλιά
• Δερματικός κνησμός που δεν έχει άλλη αιτία
• Ίκτερος
• Μη φυσιολογικοί μώλωπες ή αιμορραγία
• Πυρετός
• Διευρυμένες φλέβες στην κοιλιά
• Ζαλάδα ή λιποθυμία
• Αδυναμία ή σύγχυση
• Δυσκοιλιότητα

14. Καρκίνος ενδομητρίου

Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι ένας τύπος καρκίνου της μήτρας που επηρεάζει το ενδομήτριο, το οποίο είναι η επένδυση του καρκίνου της μήτρας.

Τα σημάδια του καρκίνου του ενδομητρίου περιλαμβάνουν:

• Μη φυσιολογική κολπική αιμορραγία, όπως αιμορραγία μεταξύ των περιόδων ή μετά την εμμηνόπαυση
• Κολπική έκκριση που δεν είναι αιματηρή αλλά φαίνεται μη φυσιολογική (όπως μια δυσάρεστη οσμή)
• Πόνος ή πίεση στην περιοχή της πυέλου
• Αδυνάτισμα χωρίς προσπάθεια

                                                Πηγές: https://www.who.int, https://www.webmd.com

φωτό: iStock

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο

Προς την κατεύθυνση ενός ολοκληρωμένου και λειτουργικού σχεδίου διαχείρισης της νόσου τόσο σε επίπεδο υγείας του πληθυσμού, ακαδημαϊκοί φορείς, η ιατρική κοινότητα, σύλλογοι ασθενών και ο σύλλογος φαρμακευτικών εταιρειών έχουν καταθέσει κοινές προτάσεις με στόχο την δημιουργία ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο. Οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

1. Τη δημιουργία μηχανισμών για τον προσδιορισμό παραγόντων κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου.

2. Την ανάπτυξη Εθνικού Μητρώου Καρκίνου ώστε να καταρτιστεί εθνική πολιτική για τον καρκίνο.

3. Την απρόσκοπτη πρόσβαση σε νέες θεραπευτικές δυνατότητες.

4. Τη δημιουργία πλαισίου αξιολόγησης και αποζημίωσης εξετάσεων ανίχνευσης βιοδεικτών που είναι απαραίτητοι για την εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου.

5. Αναγνώριση της αξίας και των οφελών των Κλινικών Μελετών.

6. Ενθάρρυνση και ενίσχυση συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων επιστημονικών φορέων, της ιατρικής κοινότητας, της βιομηχανίας των συλλόγων ασθενών και της κοινωνίας των πολιτών.

Δράσεις του Υπουργείου Υγείας που υλοποιούνται και έργα που έχουν δρομολογηθεί κατά του καρκίνου:

• Πρόγραμμα Φώφη Γεννηματά για τον καρκίνο του μαστού. Ήδη έχουν γίνει περίπου 85.000 μαστογραφίες και περίπου 5.200 γυναίκες έχουν εντοπιστεί έγκαιρα με ευρήματα σε πρώιμο στάδιο.

• Πρόγραμμα προληπτικών εξετάσεων παχέος εντέρου

• Πρόγραμμα προληπτικών εξετάσεων καρκίνου της μήτρας

• Μείωση του καπνίσματος μέσω αντικαπνιστικού νόμου και δράσεων για τη διακοπή του καπνίσματος.

• Εμβολιασμός HPV και στα αγόρια

• Καινοτόμες θεραπείες με ενίσχυση των κλινικών δοκιμών στα φάρμακα

• Ενίσχυση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μέσω του προσωπικού γιατρού που θα παρακολουθεί την υγεία του πολίτη για έγκαιρη διάγνωση

• Οργανωμένο πλαίσιο για την κατ οίκον νοσηλεία για ογκολογικούς ασθενείς

• Ανακουφιστική Φροντίδα για πρώτη φορά στη χώρα μας

• Υποδομές για την υποστήριξη του σχεδίου κατά του καρκίνου στα Νοσοκομεία της Χώρας

• Ανέγερση Νέου Ογκολογικού Νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη και μεταστέγαση του Θεαγενείου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου.

• Ανέγερση νέου κτιρίου για την επέκταση της Ογκολογικής Κλινικής και την ένταξη του Νέου Κέντρου Ακτινοθεραπείας συμπεριλαμβανομένου και του τμήματος Πυρηνικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας.

• Ίδρυση Κέντρου Ακτινοθεραπείας στο Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «H Σωτηρία»

• Προσθήκη νέας πτέρυγας Μονάδας Βραχείας Νοσηλείας της Κλινικής Παθολογικής Ογκολογίας Α.Π.Θ. στο Γ.Ν.Θ. "ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ"

• Κατασκευή του κτιρίου Κυτταρικών και Γονιδιακών Θεραπειών στο νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου»

• Δημιουργία ογκολογικής κλινικής στο Γ’ κτήριο των κλινικών του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου Κρήτης

• Λειτουργεί Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος» στην Θεσσαλονίκης Δωρεά του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.