Σαν σήμερα 21 Ιουνίου, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης το 1824, τουρκικά στρατεύματα αποβιβάζονται και καταστρέφουν τα Ψαρά, σκοτώνοντας 20.000 ανθρώπους.
Η τουρκική θηριωδία σε όλη της την έκταση: Είναι η ιστορική Καταστροφή των Ψαρών. Πανω από 100 πλοία του τουρκικού στόλου με στόχο το νησί των Ψαρών, απέπλευσαν από τη Λέσβο. Στρατός 14.000 ανδρών συμμετείχε στην τουρκική επίθεση, αποφασισμένος να συντρίψει μια για πάντα τη σημαντικότατη αυτή ναυτική βάση των Ελλήνων.
Χιλιάδες Έλληνες, μετά την μεγάλη καταστροφή, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το νησί...
Η πρώτη προσπάθεια για απόβαση στρατού απέτυχε, όπως και εκείνη που επιχειρήθηκε τα ξημερώματα της 21ης Ιουνίου. Ο μεγάλος αριθμός των υπερασπιστών στο σημείο εκείνο της κορυφογραμμής των βράχων του Κανάλου, εμπόδισε την απόβαση και προκάλεσε σοβαρές καταστροφές στις βάρκες με τον στρατό.
Κι ενώ μαινόταν η μάχη στον Κάναλο, που όπως φαίνεται ήταν παραπλανητική ενέργεια του Χοσρέφ, δόθηκε διαταγή να κατευθυνθούν πλοιάρια με στρατό ανατολικότερα, προς τον κάβο του Μαρκάκη, στον μικρό όρμο Ερινό, που τον φρουρούσε μικρή ελληνική δύναμη και κατόρθωσε με δεξιοτεχνία να αποβιβάσει γύρω στις 3.000 στρατό, εξουδετερώνοντας τη φρουρά.
Η ισχυρή δύναμη των Ελλήνων που υπερασπιζόταν τον Κάναλο βρέθηκε ξαφνικά ανάμεσα σε δύο πυρά. Έτσι, έπειτα από τέσσερις ώρες απεγνωσμένης άμυνας οι περισσότεροι Ψαριανοί έπεσαν ή πληγώθηκαν, αφού όμως σκότωσαν πλήθος εχθρών.
Οι Τούρκοι, χωρίς καμία αντίσταση πλέον αποβίβαζαν συνέχεια στρατό, γύρω στους 10.000 άνδρες. «Έπεσαν τα Ψαρά και η Ελλάς εκλονίσθη». Ο σουλτάνος δεν είχε δώσει εντολή να υποταχθούν και να κυριευθούν τα Ψαρά, αλλά να εξαφανισθούν... και ο Χοσρέφ εκπλήρωσε την εντολή.
Από τους 7.000 κατοίκους του νησιού οι 4.000 περίπου σκοτώθηκαν. Όταν, μετά τη συμφορά, καταμετρήθηκαν οι επιζώντες Ψαριανοί βρέθηκαν 3.614. Από τους 25.000 περίπου πρόσφυγες, μονάχα οι 10.000 σώθηκαν, οι υπόλοιποι σφαγιάστηκαν ή σκοτώθηκαν.
Η Καταστροφή των Ψαρών ενέπνευσε μερικούς από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και ζωγράφους.
Το έργο του Νικόλαου Γύζη (1842 - 1901) "Μετά την καταστροφή των Ψαρών", 1896/98 παρουσιάζεται στην περιοδική έκθεση της Εθνικής ΠΙνακοθήκης "Το 1821 στη Ζωγραφική".
"Τελευταία, πλην όχι έσχατη, στην παρουσίασή μας, η συγκλονιστική ζωγραφική παράσταση "Μετά την καταστροφή των Ψαρών" που ζωγραφίζει ο Γύζης στο Μόναχο, μετά από το τρίτο και τελευταίο ταξίδι του στην Ελλάδα το 1895.
Πρόκειται για ένα έργο εμπνευσμένο από τα τραγικά γεγονότα του 1824, τον αφανισμό δηλαδή του ηρωικού νησιού των Ψαρών από τους Τούρκους, δύο χρόνια μετά από τις σφαγές της Χίου.
Μέσα στην αντάρα της νύχτας, στη φουρτουνιασμένη θάλασσα του Αιγαίου, στοιβαγμένοι σε μια βάρκα στην οποία κυματίζει η σημαία, οι εκτοπισμένοι Ψαριανοί, με τα πατρογονικά κειμήλια στα χέρια, παλεύουν με όλες τους τις δυνάμεις να διασωθούν και να επιβιώσουν.
Οι συνθήκες είναι αντίξοες, τα χτυπήματα της ιστορίας και της μοίρας δεν παύουν. Στο βάθος του ορίζοντα, όμως, ο ουρανός ανοίγει και η ελπίδα χαράζει. Εξαιρετικά ζωγραφικό και εκφραστικό, το έργο ξεπερνά το επίπεδο της απλής περιγραφής, συλλαμβάνει όλη τη δυναμικότητα και την αποφασιστικότητα των Ψαριανών και ανάγεται σε σύμβολο αγωνιστικότητας, εκείνης της διαρκούς και ακατάπαυστης αγωνιστικότητας που απαιτεί η υπεράσπιση των αξιών και των υψηλών ιδανικών, με ύψιστο την πατρίδα. Συγχρόνως αναδεικνύει την υπερπροσπάθεια κάθε ξεριζωμένου ανθρώπου να αντιπαλέψει και να κρατηθεί στη ζωή."
(Απόσπασμα από τον κατάλογο της έκθεσης "Το 1821 στη ζωγραφική. Η Ελλάς απαιτεί την ιστορικήν Πινακοθήκην της", σε επιμέλεια της Δρ Μαρίας Κατσανάκη για την Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου